Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Podczas rutynowej kontroli zostałem zatrzymany za jazdę samochodem po spożyciu alkoholu. Przed 12 laty już mi się to zdarzyło – zatrzymano mi prawo jazdy z tego samego powodu. Odzyskałem uprawnienia, a skazanie uległo zatarciu. Czy prokuratorowi i w sądzie mam obowiązek przyznać się do tego wcześniejszego wyroku, czy po zatarciu skazania mogę twierdzić, że nie byłem nigdy karany?
Zgodnie z art. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym z dnia 24 maja 2000 r. (Dz. U. z 2017 r., poz. 678 j.t.) gromadzone są dane o osobach:
„1) prawomocnie skazanych za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe;
2) przeciwko którym prawomocnie warunkowo umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe;
3) przeciwko którym prawomocnie umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe na podstawie amnestii;
4) będących obywatelami polskimi prawomocnie skazanymi przez sądy państw obcych;
5) wobec których prawomocnie orzeczono środki zabezpieczające w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe;
6) nieletnich, wobec których prawomocnie orzeczono środki wychowawcze, poprawcze lub wychowawczo-lecznicze albo którym wymierzono karę na podstawie art. 13 lub art. 94 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2016 r. poz. 1654), zwanej dalej »ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich«;
7) prawomocnie skazanych za wykroczenia na karę aresztu;
8) poszukiwanych listem gończym;
9) tymczasowo aresztowanych;
10) nieletnich umieszczonych w schroniskach dla nieletnich.”
Instytucja zatarcia skazania, uregulowana w szczególności w art. 106 Kodeksu karnego (K.k.) wprowadza fikcję prawną polegającą na tym, że skazanie uważa się za niebyłe, czego skutkiem jest usunięcie wpisu o skazaniu z Krajowego Rejestru Karnego. Konsekwencją takiego działania jest to, że osoba taka może twierdzić, że nie była karana.
Zatarcie skazania może nastąpić z mocy prawa, na podstawie postanowienia sądu albo też na mocy aktu łaski Prezydenta RP.
1) przy zmianie ustawy – jeśli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary;
2) po upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary;
3) w razie skazania na karę ograniczenia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania;
4) w razie skazania na grzywnę zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania;
5) w razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
Jeżeli orzeczono środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Art. 107 § 2 K.k. przewiduje, że sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.
„Zatarcie skazania niewątpliwie wywołuje skutki w sferze prawnej – tworzy fikcję niekaralności osoby skazanej, nie może jednak usunąć obiektywnie istniejących faktów – a więc nie niweczy ani popełnionego przestępstwa, ani wydanego wyroku, nie pozbawia też tego wyroku przewidzianego w art. 11 K.p.c. znaczenia w postępowaniu cywilnym. Nawet w postępowaniu karnym, w którym zatarcie pociąga za sobą w zasadzie bezwzględnie przestrzegane konsekwencje, przyjmuje się, że w pewnych wypadkach fakt zatartego skazania należy brać pod uwagę” (wyrok SN z 29.10.2015 r., I CSK 893/14, OSNC 2016/10, poz. 121).
Zatem jeżeli faktycznie kara uległa zatarciu, to może Pan twierdzić, że jest osobą niekaraną, bo w rejestrze karnym wpisu nie będzie. Jednak, tak jak pisałam, zatarcie nie likwiduje wyroku, akt sądowych.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
