Autor: Michał Soćko
Wczoraj dostałem pismo z sądu, że kara grzywny (10 zł x 100 stawek) została mi zamieniona na prace społeczne – 20 godzin przez 10 miesięcy [pismo do wglądu]. Bardzo komplikuje mi to sytuację, a cały problem wynikł stąd, że nie dostałem żadnej informacji z sądu o konieczności zapłaty kary grzywny. Może dlatego, że zmieniłem pracę i adres zamieszkania. Obecnie pracuję z granicą i wykonanie prac społecznych jest dużym problemem. Czy nie można z powrotem zamienić tej kary w karę grzywny i potrącać mi ją z wynagrodzenia? Jak ma ten problem rozwiązać?
Przystępując do odpowiedzi na zadane pytanie, wskazać należy, że kara ograniczenia wolności, mimo że jest podobna do zastępczej kary wykonywania prac społecznie użytecznych, jest jednak inną rodzajowo karą.
Możliwość zamiany kary grzywny, jak ma to miejsce w Pana przypadku, na prace społecznie użyteczne reguluje art. 45 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (j.t. Dz. U. 2020 r., poz. 523; zwanej dalej „K.k.w.”), który stanowi:
„Art. 45 § 1. Jeżeli egzekucja grzywny nieprzekraczającej stu dwudziestu stawek dziennych okaże się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, przyjmując, że dziesięć stawek dziennych jest równoważnych miesiącowi pracy społecznie użytecznej, z zaokrągleniem, w górę, do pełnego miesiąca. Pracę społecznie użyteczną określa się w miesiącach oraz ustala wymiar godzin pracy od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym, kierując się wskazaniami zawartymi w art. 53 Kodeksu karnego.
§ 2. Do wykonywania pracy, o której mowa w § 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 53-58 i art. 60.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do grzywny określonej kwotowo, z tym że górna granica grzywny podlegającej zamianie nie może przekroczyć 240 000 złotych, a miesiąc pracy społecznie użytecznej jest równoważny grzywnie w kwocie do 20 000 złotych.
§ 4. Na postanowienie w przedmiocie zamiany grzywny na pracę społecznie użyteczną przysługuje zażalenie.”
Zatrzymajmy się przy paragrafie 2 cytowanego przepisu. Zgodnie z jego treścią do prac społecznie użytecznych stosuje się odpowiednio przepisy art. 53-58 i art. 60 K.k.w., które dotyczą wykonania kary ograniczenia wolności. Nie stosuje się jednak art. 59 K.k.w., który dotyczy możliwości dokonywania potrąceń w ramach kary ograniczenia wolności.
„Art. 59 § 1. Jeżeli w stosunku do skazanego zatrudnionego, zamiast obowiązku wykonywania wskazanej pracy, orzeczono potrącanie określonej części wynagrodzenia za pracę, sąd przesyła odpis orzeczenia zakładowi pracy zatrudniającemu skazanego, podając jednocześnie, na czyją rzecz mają być dokonywane potrącenia i dokąd powinny być wpłacane, a nadto wskazując, z jakich składników wynagrodzenia za pracę i w jaki sposób należy ich dokonywać.
§ 2. Wypłacając wynagrodzenie skazanemu, potrąca się określoną w orzeczeniu część wynagrodzenia i bezzwłocznie przekazuje potrąconą kwotę stosownie do otrzymanych wskazań, zawiadamiając o tym sąd. Koszty związane z przekazywaniem tych kwot odlicza się od dokonywanych potrąceń.”
W związku z powyższym zastępcza kara prac społecznie użytecznych w aktualnym stanie prawnym nie może polegać na dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia. Co w związku z tym można zrobić?
Zobacz też: Czy policjant po służbie może wystawić mandat
Przede wszystkim może Pan wpłacić orzeczoną grzywnę. Grzywna bowiem została wymierzona jako kara podstawowa. Natomiast jej niewykonanie przez Pana pociągnęło za sobą obowiązek orzeczenia o zastępczej karze prac społecznie użytecznych. Jeżeli jednak wykona Pan karę podstawową (wpłaci grzywnę), to odpadnie podstawa do utrzymywania zastępczej kary prac społecznie użytecznych. Kwestię tą reguluje art. 47 § 2 K.k.w., który stanowi:
„Art. 47 § 1. Jeżeli grzywna została uiszczona w części, prezes sądu lub upoważniony sędzia zarządza zmniejszenie kary zastępczej w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej do wysokości grzywny.
§ 2. Od zastępczej kary pozbawienia wolności lub wykonywania pracy, o której mowa w art. 45 § 1, skazany może się w każdym czasie zwolnić przez złożenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny. (…).”
W takiej sytuacji powinien Pan jednak jednorazowo uiścić całą grzywnę. Po jej wpłaceniu powinien Pan jak najszybciej zawiadomić o tym fakcie sąd, aby zostało uchylone postanowienie o zamianie grzywny na pracę społecznie użyteczną.
Przeczytaj też: Zamiana godzin społecznych na grzywnę
Drugim sposobem rozwiązania przedstawionej przez Pana sytuacji jest możliwość wystąpienia, na podstawie art. 24 § 1 K.k.w., z wnioskiem o uchylenie postanowienia w sprawie zamiany grzywny na prace społecznie użyteczne. Zgodnie z tym przepisem:
„Art. 24 § 1. Jeżeli ujawnią się nowe lub poprzednio nieznane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, sąd może w każdym czasie zmienić lub uchylić poprzednie postanowienie.
§ 2. Niedopuszczalna jest zmiana lub uchylenie postanowienia, przewidzianego w § 1, na niekorzyść skazanego po upływie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia.
§ 3. Na postanowienie wydane na podstawie § 1 przysługuje zażalenie tylko wtedy, gdy przysługiwało również na postanowienie podlegające zmianie lub uchyleniu.”
Zatem jeżeli wykaże Pan w piśmie oraz za pomocą odpowiednich dokumentów, że pojawiły się nowe okoliczności lub poprzednio nieznane, a mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia (np. nie wiedział Pan o nałożonej grzywnie, znalazł Pan pracę za granicą i nie może Pan wykonywać prac społecznie użytecznych, zmienił Pan miejsce zamieszkania itd.), to sąd może (ale nie musi) uchylić postanowienie o zamianie grzywny na prace społecznie użyteczne. Wówczas, jeżeli sąd się przychyli do tego wniosku, dalej będzie obowiązywała kara grzywny, którą będzie mógł Pan w każdej chwili uregulować.
Zobacz również: Czy można zamienić odróbki na grzywnę
Podsumowując, pierwszy sposób jest prostszy, ale musi Pan jednorazowo wpłacić grzywnę i wystąpić z wnioskiem o uchylenie zastępczej kary prac społecznie użytecznych. Do wniosku takiego należałoby załączyć potwierdzenie uiszczenia grzywny. Drugi sposób jest o tyle gorszy, że sąd może, ale nie musi, uchylić postanowienie o zamianie grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności. Sąd będzie bowiem dość swobodnie oceniał, czy rzeczywiście miały miejsce nowe lub poprzednio nieznane okoliczności przemawiające przeciwko zamianie grzywny na zastępczą karę prac społecznie użytecznych.
Przeczytaj również: Zamiana mandatu na areszt
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
