• Data: 2023-02-10 Autor: Iwona Lewandowska
Zostałem skazany 6 lat temu na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności za kradzież znacznej gotówki. Przebywam za granicą, ale wiem, że poszukuje mnie policja w celu odbycia kary. Czy istnieje możliwość zamiany tej kary na inną niż więzienie albo wykupienia się od niej w formie np. zadośćuczynienia? Kiedy ta kara się przedawni?
Kwestię zamiany kary reguluje art. 75a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (K.k.). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli cele kary zostaną w ten sposób spełnione, sąd może, zamiast zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności, zamienić ją na karę ograniczenia wolności. Wynika to bezpośrednio z art. 75a § 1 K.k. Niemniej jednak przepis ten odnosi się wprost do skazanego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, który w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w art. 75 § 1 K.k., albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku.
Z udzielonych przez Pana informacji wynika, że został Pan skazany na 6 miesięcy pozbawienia wolności. W związku z tym, na powyższej podstawie nie może Pan wnioskować o zamianę orzeczonej kary pozbawienia wolności na karę ograniczenia wolności albo karę grzywny, ponieważ orzeczona wobec Pana kara jest bezwzględna (bez warunkowego zawieszenia).
Może Pan natomiast starać się o odroczenie wykonania kary, jak również zezwolenie na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego, o czym będzie mowa poniżej.
Zgodnie z art. 43la § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (K.k.w.) – sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
Skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym (art. 43la § 2 K.k.w.). Oceny powyższego dokonuje sąd. W przypadku spełnienia wymienionych warunków sąd może udzielić Panu zgody na odbywanie kary pozbawienia wolności w formie dozoru elektronicznego.
W celu uzyskania zgody na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego musi Pan złożyć stosowny wniosek na piśmie wraz z uzasadnieniem. Sądem właściwym do rozpoznania wniosku o dozór elektroniczny jest sąd okręgowy, w którego okręgu Pan przebywa (miejsce stałego pobytu).
Równolegle ze złożeniem wniosku o zezwolenie na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego może Pan złożyć wniosek o odroczenie wykonania kary. W tym przypadku bardzo istotne jest, aby nie rozpoczął Pan wykonywania kary pozbawienia wolności do czasu rozpoznania Pana wniosku o odroczenie. Sąd Apelacyjny w Lublinie w postanowieniu z dnia 21 stycznia 2009 r. (sygn. akt: II AKzw 1114/08) wskazał, że jeśli skazany domaga się odroczenia wykonania kary, będąc jeszcze na wolności, a następnie – jeszcze przed wydaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie jego żądania – zostanie przyjęty do zakładu karnego, to rozpoznanie jego wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności staje się bezprzedmiotowe” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 26 października 2011 r., sygn. akt: II AKzw 1029/11). Wtedy Pana wniosek o odroczenie wykonania kary zostałby potraktowany przez sąd jako wniosek o udzielnie przerwy w wykonaniu kary.
Zgodnie z art. 150 § 1 K.k.w. – sąd odracza wykonanie kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary – do czasu ustania przeszkody. Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo (art. 150 § 2 K.k.w.). Odroczenie wykonania kary w tym trybie jest obligatoryjne, co oznacza, że sąd w razie spełnienia przesłanek ma obowiązek karę odroczyć.
Odroczenie wykonania kary z innych powodów reguluje art. 151 K.k.w. Jest to odroczenie kary fakultatywne, tj. sąd nie ma obowiązku wyrazić zgody na odroczenie wykonania kary, mimo spełnienia do tego przesłanek. Zgodnie z z tym przepisem: § 1. Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki”. Odroczenia z tej przyczyny nie udziela się skazanym, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym w warunkach recydywy, a także skazanym za przestępstwa popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.
Przez zbyt ciężkie skutki dla skazanego i jego rodziny należy rozumieć sytuację, gdy osadzenie w zakładzie karnym spowodowałoby oczywiste lub rażące i niesprawiedliwe pogorszenie sytuacji zdrowotnej, ekonomicznej, osobistej skazanego jak również jego rodziny.
Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze do roku także wtedy, gdy liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów (art. 151 § 1 K.k.w.).
Odroczenie może być udzielone kilkakrotnie, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć okresów wskazanych w art. 151 § 1 K.k.w. (do roku). Okres odroczenia biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie (art. 151 § 3 K.k.w.).
Odraczając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych (art. 151 § 4 K.k.w.).
W celu odroczenia kary musi Pan złożyć stosowny wniosek o odroczenie wykonania kary wraz z uzasadnieniem. Sądem właściwym do złożenia wniosku jest sąd, który wydał wyrok skazujący w pierwszej instancji. We wniosku można powoływać się na ważne konieczności życiowe, takie jak niezbędna pomoc w prowadzeniu gospodarstwa, zapewnienie utrzymania rodzinie, choroba członka rodziny, zdarzenia losowe.
Złożenie przez Pana wniosku o zezwolenie na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego, jak również wniosku o odroczenie wykonania kary, nie wstrzymuje wykonania wyroku. W związku z powyższym powinien Pan jednocześnie w każdym z tych wniosków zawrzeć wniosek o wstrzymanie wykonania kary do czasu uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie dozoru i odroczenia.
Wstrzymanie wykonania wyroku może nastąpić jedynie wyjątkowo, gdy ujawnią się okoliczności świadczące o tym, że bezzwłoczne podjęcie czynności wykonawczych pociągnie za sobą nieodwracalne i niepowetowane skutki dla skazanego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2012 r., sygn. akt: V KK 218/12 oraz z dnia 17 października 2013 r., sygn. akt: V KK 271/13).
Chciałabym podkreślić, że uzyskanie przez Pana zgody na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego byłoby dla Pana korzystniejsze niż uzyskanie odroczenia wykonania kary. Odroczenie bowiem tylko przesuwa w czasie moment rozpoczęcia wykonania kary. Z kolei odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego daje Panu realną możliwość jej odbycia bez skierowania do zakładu karnego.
Zgodnie z art. 103 § 1 K.k. – nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:
Skoro został Pan skazany na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, to co do zasady nie będzie można wykonać kary, gdy od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynie 15 lat.
Podsumowując: ma Pan możliwość starać się o 1) zezwolenie na odbycie kary w formie dozoru elektronicznego (z tym że musiałby Pan wrócić do kraju i mieć stałe miejsce pobytu), 2) odroczenie wykonania kary (z tym że nie zmienia to Pana sytuacji prócz oddalenia w czasie stawienia się w zakładzie karnym), 3) wykonanie kary w innym państwie członkowskim UE, w którym Pan przebywa (choć ów sąd nie musi wyrazić na to zgody). Jedną z możliwości jest oczywiście zgłoszenie się do odbycia kary w Polsce. Decyzja należy do Pana.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
