• Data: 2024-03-16 Autor: Marcin Sądej
W artykule poruszamy kwestię przedawnienia obowiązku naprawienia szkody nałożonego przez sąd, analizując przepisy Kodeksu karnego oraz Kodeksu cywilnego. Zagadnienie to dotyczy zarówno przypadków skazania za przestępstwa przeciwko mieniu, jak i obrotowi gospodarczemu, a jego rozstrzygnięcie ma kluczowe znaczenie dla pokrzywdzonych oraz osób zobowiązanych do naprawienia szkody. Posłużymy się jako przykładem sprawą pana Adama.
W wynajętym na nazwisko pana Adama pokoju hotelowym powstały szkody na kwotę 7 tys. zł. Zdarzenie miało miejsce 11 lat temu. W tym roku pan Adam został zatrzymany w tej sprawie, przez cały ten okres postępowanie było zawieszone. Otrzymał wyrok: zobowiązanie naprawienia szkody i grzywnę 1500 zł. Pan Adam pyta, czy po tylu latach poszkodowany może dochodzić naprawienia szkody i czy może powołać się na przedawnienie.
Aby odpowiedzieć na pytania pana Adama, należy sięgnąć zarówno do treści Kodeksu karnego (K.k.), jak i Kodeksu cywilnego (K.c.).
Zgodnie z art. 46 § 1 K.k. – w razie skazania za przestępstwo przeciwko mieniu lub obrotowi gospodarczemu, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.
Zobacz też: Niewykonanie obowiązku naprawienia szkody
„Art. 46. [Orzeczenie obowiązku naprawienia szkody]
§ 1. W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.”
Zasady przedawnienie tego środka karnego uregulowane są w art. 103 § 2 K.k. W myśl tego przepisy nie można wykonać środka karnego (obowiązku naprawienia szkody), jeśli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło 15 lat. Zatem środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody przedawni się po 15 latach. Roszczenia cywilnoprawne stwierdzone wyrokiem przedawnią się po 10 latach.
Należy zatem zwrócić uwagę, iż bieg przedawnienia zaczyna się w obu powyższych wypadkach od dnia uprawomocnienia się wyroku sądu karnego – że roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju przedawnia się z upływem lat dziesięciu. Przedawnienie biegnie od dnia uprawomocnienia się wyroku.
„Art. 125. § 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.”
W rezultacie roszczenie przedawni się po 10 latach, licząc od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu, a nie od dnia wyrządzenia szkody. Czyli pan Adam nie może się bronić, podnosząc zarzut przedawnienia.
Przypadek kradzieży z włamaniem
Jan K., skazany za kradzież z włamaniem do sklepu jubilerskiego, został zobowiązany przez sąd do naprawienia szkody wyrządzonej właścicielowi sklepu. Mimo upływu 12 lat od uprawomocnienia się wyroku, właściciel sklepu wciąż mógł domagać się naprawienia szkody, ponieważ okres przedawnienia w jego przypadku wynosił 15 lat.
Wypadek samochodowy
Ewa M., poszkodowana w wypadku samochodowym, w którym drugi kierowca został uznany za winnego i skazany, otrzymała orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody przez sprawcę. Chociaż Ewa początkowo nie wystąpiła o odszkodowanie, zdecydowała się to zrobić 9 lat później. Dzięki temu, że roszczenia cywilnoprawne przedawniają się po 10 latach, jej wniosek był wciąż aktualny.
Naruszenie praw autorskich
Firma X, produkująca oprogramowanie, wygrała sprawę sądową przeciwko przedsiębiorcy Y, który nielegalnie wykorzystywał jej oprogramowanie. Sąd orzekł na rzecz firmy X obowiązek naprawienia szkody przez przedsiębiorcę Y. Mimo że firma X odłożyła egzekwowanie wyroku, mogła to zrobić w ciągu 10 lat od uprawomocnienia się wyroku, co pozwalało na skuteczną ochronę jej praw własności intelektualnej.
Obowiązek naprawienia szkody nałożony przez sąd nie jest wolny od przedawnienia. W świetle przepisów Kodeksu karnego oraz Kodeksu cywilnego terminy przedawnienia różnią się w zależności od rodzaju roszczenia, wynosząc 15 lat dla środków karnych i 10 lat dla roszczeń cywilnoprawnych stwierdzonych wyrokiem. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe zarówno dla pokrzywdzonych, jak i osób zobowiązanych do naprawienia szkody, umożliwiając im odpowiednie zarządzanie roszczeniami i unikanie nieporozumień związanych z terminami przedawnienia.
Potrzebujesz pomocy w zrozumieniu przedawnienia roszczeń lub chcesz dochodzić swoich praw w sądzie? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnego sporządzania pism. Nasz zespół ekspertów jest do Twojej dyspozycji, by dostarczyć Ci szybką i skuteczną pomoc prawną. Napisz do nas, korzystając z formularza umieszczonego pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
