• Data: 2024-12-07 Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Moja mama otrzymała pismo z prokuratury w związku ze sprawą, którą uprzednio zgłosiła. Było to około pół roku temu, trochę nieoficjalnie przypuszczamy, że jest to umorzenie. Niestety, moja mama nie może odebrać tego pisma, ponieważ musiała wyjechać, a prokuratura odmawia kontaktu poprzez EPUAP. Pisma nie wydadzą na poczcie innym członkom naszej rodziny. Co zrobić w tej sytuacji? Chcielibyśmy zdążyć odwołać się, jeśli pismo faktycznie jest umorzeniem.
Niestety przez wzgląd na to, że Państwo się tylko domyślacie, czego dotyczy pismo prokuratury, nie sposób jednoznacznie wskazać, jaki jest właściwy sposób doręczenia.
Generalnie bowiem kwestia doręczeń wynika z art. 132 i 133 Kodeksu postępowania karnego. Te zaś stanowią:
„Art. 132. [Doręczenie do rąk adresata, dorosłego domownika, za pomocą faksu lub na adres skrzynki pocztowej]
§ 1. Pismo doręcza się adresatowi osobiście.
§ 1a. Na wniosek adresata doręczenie może być dokonane na wskazany przez niego adres skrytki pocztowej. W tym wypadku pismo przesłane za pośrednictwem operatora pocztowego, o którym mowa w art. 131 § 1 pkt 1, składa się w placówce pocztowej tego operatora, umieszczając zawiadomienie o tym w skrytce pocztowej adresata.
§ 2. W razie chwilowej nieobecności adresata w jego mieszkaniu pismo doręcza się dorosłemu domownikowi. W razie nieobecności domownika pismo doręcza się administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli podejmą się oddać pismo adresatowi. Przepis art. 133 § 2 stosuje się odpowiednio.
§ 3. Pismo może być także doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. W takim wypadku dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych.
§ 4. Przepisów § 2 i 3 oraz art. 133 § 3 nie stosuje się do doręczenia oskarżonemu zawiadomienia o pierwszym terminie rozprawy głównej, terminie posiedzenia, o którym mowa w art. 341 § 1, art. 343 § 5, art. 343a i art. 420 § 1, oraz doręczenia wyroku, o którym mowa w art. 500 § 1.
Art. 133. [Doręczenie zastępcze]
§ 1. Jeżeli doręczenia nie można dokonać w sposób wskazany w art. 132, pismo przesłane za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe pozostawia się w najbliższej placówce pocztowej tego operatora pocztowego, a przesłane w inny sposób w najbliższej jednostce Policji albo we właściwym urzędzie gminy.
§ 2. O pozostawieniu pisma w myśl § 1 doręczający umieszcza zawiadomienie w skrzynce do doręczania korespondencji bądź na drzwiach mieszkania adresata lub w innym widocznym miejscu ze wskazaniem, gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz że należy je odebrać w ciągu 7 dni; w razie bezskutecznego upływu tego terminu, należy czynność zawiadomienia powtórzyć jeden raz. W razie dokonania tych czynności pismo uznaje się za doręczone.
§ 2a. Pismo pozostawione w placówce pocztowej w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe może zostać odebrane także przez osobę upoważnioną na podstawie pełnomocnictwa pocztowego do odbioru przesyłek pocztowych w rozumieniu tej ustawy.
§ 3. Pismo można również pozostawić osobie upoważnionej do odbioru korespondencji w miejscu stałego zatrudnienia adresata”.
Jak Pani widzi, gdy adresata pisma nie ma chwilowo w domu, można je doręczyć zastępczo dorosłemu domownikowi lub za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. Te dwa zastępcze sposoby doręczenia nie są możliwe tylko w przypadku doręczenia oskarżonemu zawiadomienia o pierwszym terminie rozprawy głównej, terminie posiedzenia, o którym mowa w art. 341 § 1, art. 343 § 5, art. 343a i art. 420 § 1, oraz doręczenia wyroku, o którym mowa w art. 500 § 1 (wyrok nakazowy). Jeśli więc mama nie jest oskarżoną, to nie wiem, czemu organ nie zgadza się na doręczenie w sposób wskazany w art. 132 § 2 lub 3.
Co do doręczeń pocztą elektroniczną, to należy zauważyć, że w piśmiennictwie brak jednolitego stanowiska w kwestii dopuszczalności doręczenia tą drogą również zaskarżalnych decyzji organów procesowych (za taką opcją na podstawie wykładni literalnej opowiadają się S. Steinborn [w:] Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Kodeks, t. 1, 2015, komentarz do art. 131; A. Baworowski, Doręczenia..., s. 44–45; odmiennie zaś Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 1, 2007, s. 662). Można próbować wykazać organowi ww. poglądy przemawiające za dopuszczalnością tej formy doręczenia postanowień zaskarżalnych. Dominuje niestety jednak pogląd, że należy opowiedzieć się za niedopuszczalnością wykonania takiej czynności (tak też orzecznictwo, np. postanowienie SN z 26.03.2009 r., sygn. akt I KZP 39/08).
Stylistyka art. 132 § 3 wskazuje, że taka forma doręczenia jest dopuszczalna tylko w przypadku korespondencji od organu procesowego do uczestnika postępowania. Nie obejmuje natomiast doręczania orzeczeń i zarządzeń, gdyż doręczenie ich następuje w uwierzytelnionych odpisach (art. 128 § 1). W aktualnym stanie prawnym nie jest przewidziane w procedurze karnej wnoszenie przez strony i ich przedstawicieli procesowych pism procesowych (w tym apelacji) drogą elektroniczną, także przy użyciu podpisu elektronicznego. Dlatego też Sąd Najwyższy w postanowieniu z 26.03.2009 r., sygn. akt I KZP 39/08, stwierdził, że „nie wywołuje skutku procesowego w postaci wniesienia środka odwoławczego oświadczenie procesowe strony przesłane w formie dokumentu elektronicznego”. Pogląd ten ma charakter uniwersalny i dotyczy każdej czynności, co do której istnieje ustawowy wymóg dokonania jej na piśmie. Nie zmienia go przyjęcie ogólnej dopuszczalności korzystania z form doręczenia elektronicznego, np. przekazywania usprawiedliwień nieobecności (porównaj wyrok SN z 19.10.2016 r., sygn. akt V KK 134/16).
Podobne stanowisko wyrażono w sprawach cywilnych, stwierdzając, że dopóki ustawodawca nie otworzy szerszej, uwzględniającej rozwój technologii, drogi wnoszenia pism procesowych, przesłanie pisma do sądu mailem czy też za pośrednictwem platformy ePUAP nie wywołuje skutków procesowych i nie wymaga podjęcia czynności o charakterze faktycznym (wydrukowanie załącznika do maila) i procesowym (np. wezwania do podpisania wydruku, a szerzej – usunięcia jego braków formalnych jako pisma procesowego, którym nie jest). Strona powinna natomiast zostać poinformowana o bezskuteczności tej czynności (wniesienie „pisma” drogą mailową lub za pośrednictwem platformy ePUAP) w trybie pozaprocesowym (postanowienie SN z 29.03.2023 r., sygn. akt III CZ 427/22). Pewnie dlatego organ nie wyraża zgody na doręczenie pocztą, ale nic nie stoi na przeszkodzie by dokonał doręczenia przez dorosłego domownika, gdy takowy może odebrać list w miejscu zamieszkania mamy znanym organowy, pod którym mama jest chwilowo nieobecna. Doręczenie pośrednie ujęte w § 2 komentowanego przepisu pozwala na przyjęcie istnienia dokonania tej czynności w sytuacji, gdy pismo zostanie wręczone dorosłemu domownikowi. Warunki, jakie jednak muszą zostać spełnione w tej sytuacji, to:
Czasowa nieobecność adresata oznacza nieobecność przejściową, a nie stałą. Nie może to zatem być nieobecność cechująca się zerwaniem więzi z danym miejscem jako mieszkaniem. Dorosłym domownikiem jest taka osoba, która spełnia wymóg pełnoletniości i pozostaje we wspólnym gospodarstwie z adresatem (postanowienie SN z 13.11.1996 r., sygn. akt III RN 27/96,). Tym samym nie będzie nim osoba wprawdzie dorosła i najbliższa dla adresata, ale zamieszkująca pod innym adresem (por. wyrok SA w Gdańsku z 20.10.2016 r., sygn. akt II AKa 95/16).
Jeśli nie uda się przekonać organu do doręczenia pocztą (a skoro to jakiś środek zaskarżalny, to wszystko wskazuje na to, że się nie uda, bo za tym przemawia dominujące orzecznictwo i doktryna), pozostaje opcja odbioru przez dorosłego domownika w miejscu zamieszkania mamy (na poczcie bowiem nikomu prócz mamy nie wydadzą listu od organu procesowego adresowanego do niej). Gdy takowego nie ma niestety, zastosowanie znajdzie art. 133 § 1§2, ale tutaj wskazuję, że § 3 stanowi: „Pismo pozostawione w placówce pocztowej w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe może zostać odebrane także przez osobę upoważnioną na podstawie pełnomocnictwa pocztowego do odbioru przesyłek pocztowych w rozumieniu tej ustawy”, a więc pełnomocnictwo pocztowe do odbioru przesyłek pocztowych dla kogoś z Polski umożliwiłoby odbiór awiza. To jednak proste nie jest. Zgodnie bowiem z art. 38 ust. 3 i nast. ustawy Prawo pocztowe:
„3. Pełnomocnictwa pocztowego adresat udziela w obecności pracownika operatora pocztowego w placówce pocztowej tego operatora lub, w przypadku gdy adresat nie jest w stanie poruszać się samodzielnie, w miejscu jego pobytu, okazując dokument potwierdzający tożsamość.
3a. Pełnomocnictwa pocztowego adresat może również udzielić przez złożenie w postaci elektronicznej oświadczenia opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, jeżeli operator pocztowy przewidział taką możliwość w regulaminie świadczenia usług pocztowych lub regulaminie świadczenia usług powszechnych.
4. Operator pocztowy może określić w regulaminie świadczenia usług pocztowych lub regulaminie usług powszechnych inne przypadki, w których może być udzielone pełnomocnictwo pocztowe poza placówką pocztową tego operatora.
5. Pełnomocnictwo pocztowe może być odwołane w każdym czasie.
6. Za przyjęcie pełnomocnictwa pocztowego i jego odwołanie operator pocztowy może pobrać opłatę, jeżeli opłata za tę czynność określona została w cenniku usług pocztowych lub cenniku usług powszechnych”.
Przykład pierwszy: Wyjazd za granicę na leczenie Pan Jan otrzymał pismo z prokuratury w sprawie umorzenia postępowania, które uprzednio sam zgłosił. Niestety, musiał natychmiast wyjechać za granicę na leczenie i nie miał możliwości odebrania pisma osobiście. Prokuratura nie zgodziła się na doręczenie pisma za pośrednictwem platformy ePUAP, a domownicy nie mogli go odebrać bez pełnomocnictwa. Pan Jan nie miał możliwości udzielenia pełnomocnictwa pocztowego z powodu braku dostępu do internetu i narzędzi kwalifikowanego podpisu elektronicznego.
Przykład drugi: Podróż służbowa i odbiór pisma przez dorosłego syna Pani Anna, która była świadkiem w sprawie, wyjechała na długą podróż służbową. Prokuratura wysłała do niej pismo z postanowieniem o umorzeniu postępowania. W jej mieszkaniu przebywał dorosły syn, który próbował odebrać pismo na poczcie, ale odmówiono mu, ponieważ nie posiadał odpowiedniego pełnomocnictwa pocztowego. W tej sytuacji syn pani Anny złożył wniosek o wydanie pełnomocnictwa, co jednak wydłużyło czas na odebranie pisma i możliwość złożenia ewentualnego sprzeciwu.
Przykład trzeci: Brak formalnego pełnomocnictwa i przejściowa nieobecność Pan Krzysztof, przebywający w szpitalu z powodu poważnego zabiegu, nie mógł osobiście odebrać ważnego pisma z prokuratury. Choć jego żona była upoważniona do odbioru większości korespondencji domowej, nie miała pełnomocnictwa pocztowego do odbioru przesyłek urzędowych. Prokuratura nie zgodziła się na przesłanie pisma przez ePUAP i nie umożliwiła odbioru przez pełnoletniego domownika, co doprowadziło do komplikacji prawnych i ryzyka przegapienia terminu na wniesienie odwołania.
W sytuacji, gdy adresat nie może osobiście odebrać pisma z prokuratury, istnieje kilka alternatyw, takich jak doręczenie pełnoletniemu domownikowi lub ustanowienie pełnomocnictwa pocztowego. Warto jednak pamiętać, że prokuratura nie zawsze akceptuje kontakt przez platformę ePUAP, co może utrudniać dostęp do dokumentów. W takich przypadkach kluczowe jest jak najszybsze podjęcie działań prawnych, aby nie przegapić ważnych terminów odwoławczych.
Potrzebujesz porady prawnej lub pisma w swojej sprawie? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi prawnicy udzielą Ci wsparcia. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2016 r., sygn. akt V KK 134/16
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
