Postępowanie w sprawie znęcania się nad rodziną
Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Po interwencji policji złożyłam zeznania na mojego męża, który od dawna nadużywa alkohol. Mogę stwierdzić, że jest alkoholikiem. Wszczęto dochodzenie o przestępstwo znęcaniu się psychiczne nad rodziną. Mąż się wystraszył, sam zaproponował leczenie, zobowiązał się do pójścia do psychologa i do brania leków. To rozwiązanie mnie satysfakcjonuje, chcę się z nim dogadać co do leczenia alkoholizmu. Mam w związku z tym pytanie: skoro sprawa trafia już do sądu, czy można jeszcze na tym etapie uniknąć rozprawy i porozumieć się w innych okolicznościach? Czy nadzór ośrodka pomocy społecznej nad mężem wystarczy, by sprawa nie trafiła do sądu? W jaki sposób można uniknąć rozprawy, nie odwołując zeznań? Jakie są konsekwencje założenia „niebieskiej karty”?
Znęcania się nad rodziną
Obok przestępstwa niealimentacji, przestępstwo znęcania się jest najczęściej występującym przestępstwem w praktyce. Najbardziej typową postacią tego przestępstwa jest znęcanie się nietrzeźwego męża nad żoną i dziećmi. Przedmiotem czynności wykonawczej jest:
- osoba najbliższa,
- inna osoba pozostająca w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy,
- osoba małoletnia,
- osoba nieporadna ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny.
Przez znamię „znęca się” rozumieć należy różnorodne zachowania sprawcy, np. zadawanie cierpień fizycznych lub psychicznych.
Znęcanie się fizyczne polega na zadaniu bólu fizycznego, np. pobicie, zaś znęcanie psychiczne polega na lżeniu, poniżaniu, wyszydzaniu, niszczeniu rzeczy.
W ocenie znęcania się decydujący jest obiektywny punkt widzenia, nie zaś subiektywne odczucie pokrzywdzonego. Istota przestępstwa znęcania się polega na jakościowo innym zachowaniu się sprawcy, aniżeli na zwyczajnym znieważeniu lub naruszeniu nietykalności cielesnej osoby pokrzywdzonej. O uznaniu za znęcanie się zachowania sprawiającego cierpienie psychiczne ofiary powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonego. Za znęcanie się nie można uznać zachowania sprawcy, które nie powoduje u ofiary poważnego cierpienia moralnego (wyrok SN z 11 lutego 2003 r., IV KKN 312/99, Prok. i Pr. 2003, nr 9, poz. 3).
Zobacz też: Nękanie przez byłego męża
Zagrożenie karne przestępstwa znęcania się
Zagrożenie karne jest zróżnicowane w zależności od typu przestępstwa znęcania się. Czyn, o którym mowa w art. 207 § 1 K.k., zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W przypadku tych przestępstw istnieje możliwość skorzystania z art. 51 K.k. W myśl tego przepisu sąd karny, uznając za celowe orzeczenie pozbawienia praw rodzicielskich lub opiekuńczych, zawiadamia sąd rodzinny, jeżeli przestępstwo zostało popełnione na szkodę małoletniego.
Przestępstwa określone w art. 207 ścigane są z oskarżenia publicznego. Zatem nie może Pani doprowadzić do umorzenia sprawy, może Pani cofnąć swoje zeznania, ale to bym Pani odradzała.
Warunkowe umorzenie postępowania
Raczej radziłabym złożyć w prokuraturze oświadczenie, że pojednaliście się z mężem, że zdecydował się on na leczenie, terapię. Mąż powinien wnioskować o warunkowe umorzenie postępowania. To najlepsze rozwiązanie. Jeśli Pani, jako poszkodowana, poprze ten wniosek, prokurator powinien się do niego przychylić. Warunkowe umorzenie postępowania to swego rodzaju zawieszenie kary na okres próby – jeśli mąż w okresie wskazanym w postanowieniu nie popadnie w konflikt z prawem, to sprawa się umorzy bez konsekwencji.
Postanowienie o warunkowe umorzenie postępowania wydawane jest przez sąd, ale nie jest konieczne przeprowadzanie całej procedury dowodowej. Sąd może chcieć wysłuchać męża, wezwie go na posiedzenie, po czym wyda postanowienie. O ile zgodzi się prokurator na taki wyrko prokurator. Jednak wniosek trzeba złożyć samodzielnie.
Warunkowe umorzenie może być zastosowane przez sąd przy spełnieniu następujących warunków: brak wątpliwości co do faktu popełnienia przez sprawcę czynu zabronionego, nieznaczny stopień winy i społecznej szkodliwości czynu, tzw. pozytywna prognoza co do osoby sprawcy, zagrożenie popełnionego przestępstwa karą w zasadzie nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności ( art. 66 K.k.). Warunkowe umorzenie postępowania następuje na okres próby, wynoszący od roku do dwóch lat i może być połączone z nałożeniem na sprawcę pewnych obowiązków. W okresie próby może dojść do podjęcia warunkowo umorzonego postępowania; w takim wypadku postępowanie będzie toczyć się od nowa na zasadach ogólnych. Do warunkowego umorzenia może dojść na różnych etapach postępowania karnego. Wniosek o takie umorzenie może zostać skierowany do sądu przez prokuratora na etapie postępowania przygotowawczego zamiast aktu oskarżenia.
Dobrze byłoby, gdyby już na etapie wniosku mąż był zapisany na odwyk, terapię, leczenie. Czyli był pod opieką specjalistów.
Niebieska karta
Nie proponuję Pani cofnięcia swoich zeznań, aby nie została Pani oskarżona o fałszywe zawiadamianie organów ścigania. Założenie niebieskiej karty oznacza tylko dodatkowy nadzór dzielnicowego, obowiązek odwiedzania i kontrowania sytuacji w domu. Nic więcej.
Przykłady
Matka z dziećmi w ośrodku wsparcia
Agnieszka przez lata doświadczała przemocy psychicznej i fizycznej ze strony męża, który nadużywał alkoholu. Po jednej z interwencji policji zdecydowała się złożyć zawiadomienie o znęcaniu się. Założono „niebieską kartę”, a ona z dwójką dzieci trafiła do ośrodka wsparcia dla ofiar przemocy. Sprawa trafiła do sądu, a mąż został objęty nadzorem kuratora i skierowany na terapię odwykową. Dzięki pomocy prawnej i psychologicznej Agnieszka zdecydowała się na rozwód i rozpoczęcie nowego życia.
Próba pojednania i leczenie
Marek po jednej z awantur, która zakończyła się interwencją policji, usłyszał zarzuty znęcania się psychicznego nad żoną i dziećmi. Przerażony perspektywą kary, zgodził się na leczenie i terapię dla osób uzależnionych. Jego żona, Anna, chciała uniknąć rozprawy sądowej, dlatego wspólnie wystąpili o warunkowe umorzenie postępowania. Sąd, biorąc pod uwagę pozytywną prognozę co do zachowania Marka, przychylił się do wniosku i wyznaczył okres próby oraz obowiązek dalszej terapii.
Zerwanie toksycznej relacji
Katarzyna przez lata była poniżana i kontrolowana przez męża. Choć nie dochodziło do przemocy fizycznej, psychiczne znęcanie wyniszczało ją i dzieci. Po rozmowie z pracownikiem socjalnym i psychologiem zdecydowała się na zgłoszenie sprawy na policję. Mąż został oskarżony o znęcanie, a ona uzyskała zakaz zbliżania się dla sprawcy. Dzięki wsparciu bliskich i specjalistów udało jej się wyprowadzić i zacząć nowy etap życia, wolny od strachu.
Podsumowanie
Przemoc domowa, zarówno fizyczna, jak i psychiczna, jest poważnym problemem, który może dotknąć każdego, niezależnie od statusu społecznego. Procedury prawne, takie jak założenie „niebieskiej karty” czy postępowanie sądowe, mają na celu ochronę ofiar i pociągnięcie sprawców do odpowiedzialności. W niektórych przypadkach możliwe jest warunkowe umorzenie postępowania, jeśli sprawca wyrazi chęć zmiany i podejmie leczenie. Kluczowe jest jednak, aby ofiary nie pozostawały same – wsparcie prawne, psychologiczne i społeczne może pomóc im odzyskać poczucie bezpieczeństwa i kontrolę nad własnym życiem.
Oferta porad prawnych
Oferujemy profesjonalne porady prawne online w zakresie przemocy domowej i postępowań karnych. Jeśli doświadczasz znęcania się lub masz wątpliwości dotyczące swoich praw, skontaktuj się z nami bez wychodzenia z domu. Pomożemy w sporządzeniu pism procesowych, wniosków o warunkowe umorzenie postępowania oraz uzyskaniu wsparcia prawnego i instytucjonalnego. Nasze konsultacje są dyskretne, szybkie i dostosowane do Twojej sytuacji. Skorzystaj z pomocy doświadczonych prawników i odzyskaj poczucie bezpieczeństwa.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2003 r., IV KKN 312/99
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Telefon i laptop zatrzymane przez żandarmerię, co zrobić, by je odzyskać?
» Co zrobić, gdy dziecko zostaje niesłusznie oskarżone o rozpowszechnianie nielegalnych treści?
» Wyłudzenie zaliczki przy zakupie auta, jak odzyskać pieniądze?
» Czy można uniknąć zapłaty zadośćuczynienia po wyjściu z więzienia?
» Wyrok skazujący a praca w szpitalu, czy można stracić pracę?
