• Data: 2023-12-05 Autor: Katarzyna Bereda
Ten artykuł to swoisty przewodnik po przepisach dotyczących przedawnienia wykonania kary w polskim systemie prawnym. Analizujemy różne okresy przedawnienia w zależności od rodzaju i wysokości orzeczonej kary, odnosząc się do odpowiednich artykułów Kodeksu karnego i Kodeksu karnego wykonawczego. Celem artykułu jest dostarczenie czytelnikom wiedzy na temat momentu, kiedy kara ulega przedawnieniu i jakie są konsekwencje upływu określonych terminów. Jak przykład posłuży nam sprawa pana Tomasza.
W 2000 r. uprawomocnił się wobec pana Tomasza wyrok 18 miesięcy pozbawienia wolności, jednak aż do dzisiaj kary nie odbył. Chciałby ten problem wreszcie rozwiązać, dlatego zwrócił się do nas z prośbą o wyjaśnienie, czy do jego sytuacji miałby zastosowanie art. 103 Kodeksu karnego mówiący o przedawnieniu wykonania kary. W jakiej sytuacji prawnej jest osoba, której dotyczy ten przepis? Czy pan Tomasz musi stawić się w zakładzie karnym? Co należy zrobić w mojej sprawie?
Pan Tomasz przedstawił nam znikome informacje o swojej sprawie, w tym brak dokumentów oraz dat uprawomocnienia się wyroków skazujących, z uwagi na to opinia prawna może mieć tu jedynie charakter ogólny, co jednak może pomóc w obraniu właściwej drogi działania. Zgodnie z treścią wymienionego art. 103 Kodeksu karnego (K.k.):
„§ 1. Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:
1) 30 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą;
2) 15 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat;
3) 10 – w razie skazania na inną karę.
§ 2. Przepis § 1 pkt 3 stosuje się odpowiednio do środków karnych, środków kompensacyjnych oraz przepadku.
Przepis powyższy reguluje przedawnienie wykonania kary. Polega ono na tym, że nie można wykonać kary, jeżeli od daty prawomocności wyroku skazującego upłynął wskazany w tym przepisie okres. Zgodnie z art. 15 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego – postępowanie wykonawcze w razie przedawnienia wykonania kary się umarza.
Zobacz też: Ile trwa uprawomocnienie wyroku karnego
Jak wynika z opinii doktryny, w tym red. Grześkowiaka: Okresy przedawnienia zostały zróżnicowane w zależności od rodzaju i wysokości kary orzeczonej prawomocnym wyrokiem. Jeżeli zatem sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat – albo karę surowszą, czyli 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności – przedawnienie wykonania kary następuje po upływie 30 lat od uprawomocnienia się wyroku. W razie prawomocnego skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat przedawnienie wykonania kary następuje po upływie 15 lat od uprawomocnienia się wyroku skazującego. Przedawnienie wykonania kary w przypadku uprawomocnienia się wyroku skazującego na inną karę następuje po upływie 10 lat od daty tego uprawomocnienia. Chodzi zatem o karę ograniczenia wolności oraz karę grzywny, i to zarówno w postaci grzywny samoistnej, jak i grzywny kumulatywnej. Zasadny jest pogląd, że wstrzymanie biegu przedawnienia zachodzi tylko w okresie faktycznego wykonywania kary pozbawienia wolności, a więc nie następuje w przypadku odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności czy przerwy w jej wykonywaniu lub zawieszenia postępowania wykonawczego, chyba że powodem zawieszenia jest uchylanie się skazanego od wykonania kary.
Jak z tego wynika, jeśli pan Tomasz został skazany na 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności, to w jego wypadku przedawnienie wykonania kary nastąpi po upływie 15 lat od uprawomocnienia się wyroku skazującego.
Należy przy tym pamiętać, że do okresów przedawnienia wskazanych w art. 103 Kodeksu karnego nie wchodzą okresy spoczywania, czyli wstrzymania lub zawieszenia biegu przedawnienia, dlatego w sprawie pana Tomasza istotne jest, czy i kiedy doszło do zawieszenia postępowania wykonawczego. Aby uzyskać wiedzę na ten temat, pan Tomasz powinien zwrócić się do odpowiedniego sądu wydziału penitencjarnego o udzielenie informacji w tym zakresie. Można także zlecić sprawdzenie tych informacji profesjonalnemu pełnomocnikowi (świadczymy takie usługi).
Przeczytaj też: Przedawnienie w niemieckim prawie karnym
Przykład związany z karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat
Jan Kowalski został skazany na 10 lat pozbawienia wolności za poważne przestępstwo. Wyrok stał się prawomocny w 1990 roku. Jednak z różnych powodów, w tym braku wystarczających dowodów na to, że Jan unika wykonania kary, postępowanie wykonawcze nie zostało zainicjowane. W 2021 roku, gdy Jan został ponownie zatrzymany za inne przestępstwo, okazało się, że kara z 1990 roku przedawniła się po 30 latach, w 2020 roku, i nie może być już wykonana.
Przykład związany z karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat
Agnieszka Nowak, skazana w 2005 roku na 3 lata więzienia za oszustwo, opuściła kraj tuż po ogłoszeniu wyroku. Przez 15 lat nie była ścigana ani zatrzymywana, ponieważ organy ścigania nie miały informacji o jej lokalizacji. Gdy Agnieszka powróciła do Polski w 2020 roku, okazało się, że kara przedawniła się w 2020 roku, 15 lat po uprawomocnieniu się wyroku z 2005 roku.
Przykład związany z inną karą niż pozbawienie wolności
Robert Wiśniewski został skazany na karę grzywny w wysokości 10 000 złotych w 2010 roku za drobne wykroczenie. Nie zapłacił grzywny i nie podjął żadnych działań, aby uregulować swój dług. W 2021 roku, gdy zwrócił się do sądu o możliwość spłaty długu, dowiedział się, że kara grzywny przedawniła się po 10 latach, w 2020 roku, i nie jest już wymagalna.
Artykuł ten przedstawia kluczowe aspekty związane z przedawnieniem wykonania kary w polskim systemie prawnym, uwzględniając różne rodzaje kar i okresy, po których ulegają one przedawnieniu. Przykłady z życia wzięte pokazują, jak te zasady mogą mieć wpływ na konkretnych ludzi i ich sytuacje prawne, podkreślając wagę świadomości tych przepisów zarówno dla skazanych, jak i dla organów ścigania.
Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej dotyczącej przedawnienia kar lub pomocy w przygotowaniu pism sądowych? Chciałbyś zlecić sprawdzenie karalności w KRK? Skontaktuj się z nami, aby skorzystać z naszych usług doradztwa online, dostosowanych do Twojej indywidualnej sytuacji prawnej. Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz umieszczony pod tekstem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
