• Data: 2024-05-17 Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Kradzież tożsamości to poważne przestępstwo, które może prowadzić do znaczących negatywnych konsekwencji dla ofiar, takich jak utrata reputacji, naruszenie praw do prywatności oraz szkody materialne. Polskie prawo traktuje tego typu działania jako wykroczenia przeciwko osobom, oferując ochronę zarówno w ramach Kodeksu karnego, jak i cywilnego. W artykule omówimy konsekwencje prawne podszywania się pod inną osobę, wykorzystania jej danych osobowych lub wizerunku, oraz przedstawimy, jakie kroki można podjąć, aby się przed tym chronić i dochodzić swoich praw. Co zrobić, gdy się coś takiego stało? Gdy ktoś przywłaszczył sobie cudze zdjęcie, imię, nazwisko, założył konto na portalu i podszywa się pod inną osobę?
Opisany schemat zachowania to tzw. kradzież tożsamości. Kradzież tożsamości została wprost spenalizowana w kodeksie karnym. Zgodnie z art. 190a § 2 Kodeksu karnego „za podszywanie się pod inną osobę poprzez wykorzystanie jej wizerunku lub innych danych osobowych grozi do trzech lat więzienia”. Sprawca musi jednak działać w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
Niewątpliwie wykorzystywanie cudzego wizerunku w rozmowach z innymi użytkowanymi jest szkodą osobistą, a nawet jeśli nie dochodzi do jej wyrządzenia to mamy do czynienia z celem jakim jest wyrządzenie szkody osobistej. Już przez sam fakt podjęcia decyzji, że dana osoba wykorzysta wizerunek innej osoby bez jej zgody i wiedzy do tego, aby zakładać konta na portalach, pisać z innymi itp., jest działaniem mającym na celu wyrządzenie szkody osobistej (np. naruszenie reputacji, dobrego imienia, prawa do prywatności, ochrony wizerunku).
W opisanej sytuacji mamy też do czynienia z naruszeniem dóbr osobistych. Samo posłużenie się cudzym wizerunkiem jest już naruszeniem.
Art. 23 Kodeksu cywilnego stanowi: „dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach”.
Z kolei art. 24 Kodeksu cywilnego stanowi:
„§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym”.
Warto zatem każdy taki przypadek zgłosić policji, ale również do sądu cywilnego.
Wskazuję jednak, że sąd karny, rozstrzygając o tym, czy osoba wykorzystująca czyjeś zdjęcia na portalu popełniła przestępstwo, będzie badał, co konkretnie kierowało takim sprawcą. Jeżeli używa on zdjęcia kogoś atrakcyjniejszego po to, by mieć większe powodzenie, to co do zasady nie popełnia on przestępstwa karnego, bowiem nie następują żadne negatywne konsekwencje dla osoby, której wizerunek wykorzystuje (co innego jeśli pisze jakieś niestosowne treści, psuje reputację, czyli czyni szkodę osobistą). Co oczywiście nie oznacza, że nie można rozważać pozwu o naruszenie dóbr osobistych na podstawie art. 24 Kodeksu cywilnego.
Kradzież tożsamości w mediach społecznościowych
Ania zauważyła, że na popularnym portalu społecznościowym ktoś utworzył profil, na którym używa jej zdjęć i imienia. Osoba ta nawiązywała kontakty z jej znajomymi i rodziną, podszywając się pod nią. Ania poczuła się zagrożona i naruszona w swojej prywatności, ponieważ nieznajomy mógł w ten sposób uzyskać dostęp do wrażliwych informacji i wprowadzać w błąd jej bliskich.
Wykorzystanie danych do umów i zakupów
Paweł odkrył, że ktoś wziął na niego kredyt. Nieznany sprawca uzyskał dostęp do jego danych osobowych, w tym numeru PESEL i dowodu osobistego, a następnie wykorzystał je do zaciągnięcia zobowiązania finansowego. Paweł musiał zmagać się z procedurami bankowymi i prawymi, aby udowodnić swoją niewinność i unieważnić nieautoryzowane działania.
Fałszywe profile na portalach randkowych
Katarzyna otrzymała wiadomość od przyjaciela, który poinformował ją, że znalazł jej profil na popularnym portalu randkowym. Była zaskoczona, ponieważ nigdy nie zakładała tam konta. Profil zawierał jej zdjęcia i częściowo zmienione informacje osobiste.
Kradzież tożsamości stanowi poważne naruszenie prywatności i bezpieczeństwa osobistego, niosąc za sobą daleko idące konsekwencje dla ofiar. Warto być świadomym ryzyka i podejmować odpowiednie kroki, by chronić swoje dane osobowe oraz wizerunek w cyfrowym świecie.
Jeśli padłeś ofiarą kradzieży tożsamości i potrzebujesz pomocy prawnej lub wsparcia, skontaktuj się z naszym zespołem doświadczonych prawników. Opisz swój problem na poniższym formularzu i poznaj naszą ofertę.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
