Autor: Katarzyna Siwiec
Toczy się przed sądem sprawa cywilna, w której jestem powodem. Chodzi o postępowanie o bezprawne używanie mojej nieruchomości w celu dojazdu do posesji. Zbliża się rozprawa, a ja zebrałem dowody nie do podważenia, że tak właśnie pozwana czyni. Chodzi o to, że oficjalnie świadczy usługi mobilne, a naprawdę przyjmuje w stacjonarnym salonie i wszyscy jej klienci przejeżdżają przez moją posesję. Wiem, że ta kobieta skłamie na rozprawie, czyli zaprzeczy, bo już to zrobiła na poprzedniej, wypierając się wszystkiego pod przysięgą. Nie wiem tylko, jak zgłosić krzywoprzysięstwo. Czy już teraz złożyć zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa krzywoprzysięstwa, czy po zakończeniu sprawy? Czy prokuratura może odmówić wszczęcia śledztwa o krzywoprzysięstwo, bo sprawa jest jeszcze w toku? Czy nie lepiej wystąpić do sądu z wnioskiem i wpisaniem go do protokołu, aby ten na podstawie art. 304 K.p.k. przekazał sprawę organom ścigania?
Zgodnie z art. 233 § 1 Kodeksu karnego (K.k.) – kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Z kolei art. 304 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) – bo o sprawie cywilnej Pan wspomina – stanowi, że przed przystąpieniem do przesłuchania sąd uprzedza strony, że obowiązane są zeznawać prawdę i że stosownie do okoliczności mogą być przesłuchane ponownie po odebraniu od nich przyrzeczenia. Przed odebraniem przyrzeczenia sąd uprzedza stronę o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. Poza tym do przesłuchania stron i składania przyrzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące świadków, z wyjątkiem przepisów o środkach przymusowych.
Zobacz też: Art. 233 K.k. przedawnienie
Tym samym pierwsze przesłuchanie strony – a tak mi się wydaje z opisu sytuacji, że odbyło się dopiero pierwsze przesłuchanie – nie rodzi odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Dopiero jeżeli sąd przesłucha stronę po odebraniu od niej przyrzeczenia (co się samo z siebie nie zdarza), a strona skłamie, to można podnosić odpowiedzialność karną. Na pierwszej rozprawie sąd odbiera zwykle wyjaśnienia informacyjne, a potem jeszcze raz słucha stronę, prowadząc już dowód z przesłuchania stron. Jednak to jeszcze nie oznacza przesłuchania pod przysięgą, tę musi sąd odebrać, samo pouczenie nie wystarczy.
Przeczytaj też: Zmiana zeznań
Jak się podnosi w nauce prawa, ostrzeżenie, iż stosownie do okoliczności strona może być przesłuchana ponownie po odebraniu od niej przyrzeczenia, powinno jej uzmysłowić, że w przypadku mówienia nieprawdy może narazić się później na konieczność odwołania swych nieprawdziwych zeznań bądź karę za złożenie fałszywych zeznań (por. art. 233 § 2 K.k. – warunkiem odpowiedzialności jest uprzedzenie o niej lub odebranie stosownego przyrzeczenia). Stąd też art. 304 zdanie drugie wprowadza nakaz uprzedzenia strony o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań dopiero przed odebraniem przyrzeczenia, poprzedzającym ponowne przesłuchanie (a nie przed pierwszym, niepozostającym pod groźbą odpowiedzialności karnej) – tak. np. Andrzej Jakubecki w Komentarzu do kodeksu postępowania cywilnego.
Reasumując: strona pierwszy raz przesłuchiwana, bez odebrania od niej przyrzeczenia nie ponosi odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Odpowiadając teraz precyzyjnie na Pana pytania, wyjaśniam:
Czy już teraz złożyć zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa krzywoprzysięstwa, czy po zakończeniu sprawy?
Nie ma żadnego znaczenia, kiedy Pan złoży wniosek, byle doprowadzić do przesłuchania strony po odebraniu od niej przyrzeczenia, a nie po pierwszych zeznaniach, które są składane bez tegoż przyrzeczenia. Koniecznie musi Pan zatem zawnioskować o przesłuchanie strony po odebraniu przyrzeczenia.
Mam tu pewne wątpliwości, czy aby na pewno na poprzedniej rozprawie miała miejsca przysięga, czy też dopiero sąd pouczył strony, że mogą być przesłuchane ponownie po odebraniu przyrzeczenia. Nigdy sąd nie przesłuchuje stron po raz pierwszy z przyrzeczeniem. Proszę zwrócić na to szczególną uwagę, bo jeżeli zeznania były tylko po poinformowaniu o możliwości złożenia przysięgi, strona odpowiedzialności nie poniesienie.
Czy prokuratura może odmówić wszczęcia śledztwa o krzywoprzysięstwo, bo sprawa jest jeszcze w toku?
Raczej nie jest to podstawa do odmowy wszczęcia śledztwa. Zgodnie z art. 17 Kodeksu postępowania karnego nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:
1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia;
2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa;
3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma;
4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze;
5) oskarżony zmarł;
6) nastąpiło przedawnienie karalności;
7) postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się;
8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych;
9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela;
10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej;
11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.
To, że sprawa jest w toku, nie jest przesłanką odmowy wszczęcia postępowania, nie spełnia to bowiem żadnego z wyżej przytoczonych warunków.
Czy nie lepiej wystąpić do sądu z wnioskiem i wpisaniem go do protokołu, aby ten na podstawie art. 304 K.p.k. przekazał sprawę organom ścigania?
Oczywiście sąd, ujawniając przestępstwo, powinien z urzędu złożyć zawiadomienie. Na pewno i trzeba to wyraźnie podkreślić –przez prokuraturę poważniej są traktowane wniosku sądu niż Pana jako strony w sporze, dlatego to rozwiązanie z wnioskiem do sądu jest z pewnością lepsze.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
