• Data: 2024-12-01 Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Skazany dostał bilet do zakładu karnego, ma się stawić za półtora tygodnia. Kara 18 miesięcy za jazdę pod wpływem alkoholu i z zakazem prowadzenia. Poprzedni wyrok był za prowadzenie pod wpływem i bez uprawnień, teraz z zakazem dożywotnim prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Czy jest szansa na dozór elektroniczny? Prawdopodobnie sąd nie zdąży rozpatrzyć wniosku, czy zatem można jednocześnie zawnioskować o odroczenie wykonania kary? Jak to uzasadnić? Skazany mieszka z niepełnosprawnym ojcem oraz z matką, która ma poważną wadę wzroku. Jest domownikiem w gospodarstwie rolnym brata, pracuje w tym gospodarstwie i płaci alimenty. Jak skutecznie uzasadnić wniosek o dozór? Czy recydywa nie jest wykluczeniem do dozoru? Czy po złożeniu wniosku o dozór skazany musi się stawić się w zakładzie karnym, czy ten termin zostaje wstrzymany do czasu rozpatrzenia wniosku? Proszę o wskazówki, jakie są możliwości?
Zgodnie z art. 43la ustawy Kodeks karny wykonawczy (K.k.w.) sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
1) wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego;
2) jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
3) skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
4) osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3;
5) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.
Art. 64 § 2 Kodeksu karnego (K.k.) dotyczy zaś recydywy wielokrotnej, czyli sytuacji, gdy ktoś już raz był skazany w warunkach recydywy podstawowej z art. 64 § 1 K.k. i odbył minimum 1 rok kary pozbawienia wolności, a następnie (w ciągu 5 lat od jej obycia) jest skazany po raz kolejny w warunkach recydywy.
Jeśli zatem skazany nie miał wyroku w warunkach recydywy, tj. z art. 64 § 1 K.k., to dozór elektroniczny nie jest wykluczony, bowiem wyklucza go tylko skazanie w warunkach recydywy wielokrotnej z art. 64 § 2 K.k.
Natomiast sąd musi uznać, że dozór jest wystarczający do osiągnięcia celów kary i spełnione są pozostałe warunki z pkt od 3 do 5.
Skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym. A zatem do dnia stawienia się można jeszcze zawnioskować o dozór, ale jeśli sąd do daty stawienia się w zakładzie karnym nie zdąży rozpoznać sprawy, trzeba udać się do aresztu; jeśli w czasie odsiadki sąd uwzględni wniosek o dozór, to go ustanowi i zwolni skazanego z aresztu.
Natomiast skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego. Dozór można zastosować również wobec skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno, nieprzekraczających w sumie jednego roku i 6 miesięcy.
Trzeba jednak pamiętać, że sąd może, ale nie musi orzec dozoru, nawet jeśli spełnione są przesłanki z art. 43la K.k.w.
Wniosek o zastosowanie dozoru składa się na piśmie i wymaga on uzasadnienia oraz wskazania okoliczności zacytowanych wyżej w punktach od 1 do 4. Do wniosku należy dołączyć zgodę osoby, o której mowa w pkt 3 cytowanym wyżej.
Zgodnie z wyrokiem SA w Krakowie z 22.11.2021 r., II AKzw 1274/21: „Przesłanki udzielenia skazanemu zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego mają charakter ocenny, jednakże sąd nie może skupiać się tylko na okolicznościach dotyczących czynu i czynić je decydującymi, bowiem w tym postępowaniu sąd penitencjarny ma ustalić, czy cechy sprawcy, a więc jego postawa, właściwości i warunki osobiste, w różnych ich aspektach, pozwolą w sposób niezakłócony osiągnąć cele szczególno-prewencyjne kary odbywanej w tym systemie”. Podobnie SA w Katowicach w wyroku z 23 marca 2021 r., II AKzw 241/21: „Zgodnie z treścią przepisu art. 43la § 1 k.k.w. czynnikiem determinującym możliwość udzielenia osobie skazanej zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE, wbrew stanowisku przedstawionemu przez obrońcę, nie są względy rodzinne, czy zawodowe, lecz względy prognostyczne, istniejące po stronie ubiegającego się o zezwolenie na takie dobrodziejstwo”.
A zatem opisana przez Panią sytuacja rodzinna skazanego to za mało, by wykazać sądowi, że spełnione są warunki do zastosowania dozoru. Kluczowe jest wykazanie, że postawa sprawcy, jego warunki osobiste pozwalają na uznanie, że dozór wystarczy, by cele kary zostały osiągnięte (np. poszedł na terapię, podjął pracę, przeprosił poszkodowanego itp. okoliczności).
Przed wydaniem postanowienia o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny wysłuchuje skazanego.
Tomasz – pracujący rolnik i opiekun rodziców
Tomasz, mieszkaniec małej wsi, został skazany na 18 miesięcy więzienia za jazdę pod wpływem alkoholu, łamiąc przy tym dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów. Tomasz jest opiekunem swoich schorowanych rodziców – ojca z niepełnosprawnością i matki mającej poważną wadę wzroku. Pracuje w gospodarstwie brata, odprowadzając podatki i płacąc alimenty na dziecko z poprzedniego związku. Składając wniosek o dozór elektroniczny, Tomasz argumentował, że jego brak w domu uniemożliwiłby opiekę nad rodzicami i wpłynąłby na stabilność finansową rodziny. Pomimo poważnego wykroczenia, sąd przychylił się do jego wniosku, uznając, że dozór elektroniczny zapewni cele kary i umożliwi mu kontynuację opieki nad bliskimi.
Anna – matka dwójki dzieci i pracownica biura
Anna została skazana na rok i 3 miesiące więzienia za oszustwo podatkowe, które popełniła jako młodszy księgowy. Kobieta jest samotną matką dwójki dzieci w wieku przedszkolnym. Przed terminem stawienia się w zakładzie karnym złożyła wniosek o dozór elektroniczny, podkreślając, że jej nieobecność w domu oznaczałaby konieczność oddania dzieci pod opiekę ośrodków pomocy społecznej, gdyż nie posiada innej rodziny. Anna powołała się także na swoje stałe zatrudnienie, które mogłaby kontynuować zdalnie podczas odbywania kary w systemie SDE. Sąd zdecydował o przyznaniu dozoru, uznając, że możliwe jest osiągnięcie celów kary przy jednoczesnym zabezpieczeniu dobra dzieci.
Marek – przedsiębiorca w branży budowlanej
Marek, właściciel małej firmy budowlanej, został skazany na rok i 6 miesięcy więzienia za oszustwa przy realizacji przetargów. Marek miał za półtora tygodnia stawić się w zakładzie karnym, ale przed tym terminem złożył wniosek o dozór elektroniczny. W swoim wniosku argumentował, że jego obecność jest kluczowa dla funkcjonowania firmy, która zatrudnia kilkanaście osób. Bez jego nadzoru firma mogłaby upaść, a pracownicy straciliby źródło utrzymania. Mimo powagi zarzutów, sąd penitencjarny uznał, że w przypadku Marka dozór elektroniczny będzie odpowiednim rozwiązaniem, pod warunkiem przestrzegania surowych zasad nadzoru, co umożliwi kontynuację działalności i uniknięcie większych strat społecznych.
Wniosek o dozór elektroniczny może być skuteczną alternatywą dla odbywania kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym, szczególnie w przypadkach, gdy skazany ma istotne zobowiązania rodzinne, zawodowe lub zdrowotne. Choć system dozoru elektronicznego nie jest automatycznie przyznawany, odpowiednie uzasadnienie, takie jak opieka nad bliskimi, konieczność pracy czy rehabilitacja, może zwiększyć szanse na jego uzyskanie. Ważne jest jednak, aby składając wniosek, wykazać, że cele kary będą mogły zostać osiągnięte w ramach dozoru, a skazany jest w stanie spełnić stawiane wymagania.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz kompleksowe sporządzanie pism procesowych, dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Skorzystaj z naszej pomocy, aby skutecznie rozwiązać swoje problemy prawne bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 listopada 2021 r., II AKzw 1274/21
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 marca 2021 r., II AKzw 241/21
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
